KŁOPOTLIWE 3 SZEREGI

 

Na czym polega seplenienie międzyzębowe i kiedy powstaje? Seplenienie międzyzębowe potocznie nazywane “międzyzębówką” to jedna z najczęściej występujących wad wymowy u dzieci. Jakie są jej przyczyny, jak zapobiegać jej występowaniu, a także, co robić w przypadku utrwalonej wymowy międzyzębowej?

Sygmatyzm interdentalny lub inaczej seplenienie międzyzębowe to jedno i to samo. Każdy z powyższych terminów oznacza rodzaj seplenienia właściwego, czyli nieprawidłowej wymowy głosek dentalizowanych, do których należą:

• ś, ź, ć, dź (głoski ciszące) – I szereg

• s, z, c, dz (głoski syczące) – II szereg

• sz, rz, cz, dż (głoski szumiące) – III szereg

Nie wszystkie szeregi muszą nieprawidłowo realizowane. Może się zdarzyć, że głoski ciszące wypowiadane są przez dziecko prawidłowo, a realizacja pozostałych szeregów jest wadliwa. Zdarza się też, że seplenieniu międzyzębowemu towarzyszy międzyzębowa realizacja innych głosek, najczęściej: t, d, n.

Należy pamiętać, że głoski w języku dziecka pojawiają się stopniowo. Jako pierwsze z trzech szeregów występują dźwięki szeregu ciszącego (ś, ź, ć, dź), między 1 a 2 rokiem życia. Następnie pojawia się szereg syczący (2-3 rok życia), a na samym końcu głoski szumiące (5-6 rok życia). Głoski ciszące, jako najłatwiejsze do wymówienia przez dziecko, siłą rzeczy zastępują te trudniejsze – syczące. Gdy zaś pojawią się w końcu syczące, jako łatwiejsze do wymowy zastąpią – jeszcze zbyt trudne dla malucha – głoski szumiące. Jeżeli 5-letnie dziecko wymawia głoski syczące międzyzębowo, istnieje duże prawdopodobieństwo, że w ten sposób będzie też realizować głoski szumiące, które dopiero się pojawią. Dlatego tak ważna jest szybka reakcja rodzica i terapia logopedyczna.

Przyczyny wymowy międzyzębowej.

Międzyzębowa realizacja głosek dentalizowanych może mieć różne przyczyny. Należą do nich:

• wady zgryzu 

• brak pionizacji języka – jest najczęściej spowodowany ssaniem palca, zbyt długim karmieniem dziecka z butelki, nieprawidłowym, ustnym torem oddechowym, a także zbyt długim stosowaniem smoczków i gryzaków; najczęściej skutkuje przetrwałym tzw. połykaniem infantylnym.

• nieprawidłowości w budowie aparatu mowy – zbyt duży język, wady podniebienia (rozszczepy), zbyt krótkie wędzidełko podjęzykowe, a także obniżone napięcie mięśniowe;

• oddychanie przez usta, spanie z otwartymi ustami.

Skutki wymowy międzyzębowej

Mowa międzyzębowa jest skutkiem wad zgryzu, nieprawidłowego sposobu połykania oraz braku pionizacji języka. Ponadto niesie ze sobą konsekwencje, które mogą zaburzyć poczucie własnej wartości i samooceny Twojego dziecka:

• dziwne, przytępione brzmienie wymowy momentalnie zwraca uwagę otoczenia, co może skutkować wyśmiewaniem, a czasem nawet odtrąceniem od grupy rówieśniczej, “bo on sepleni”;

• wyśmiewane dziecko może odczuwać lęk przed wypowiadaniem się i zamknie się w sobie;

• mowa międzyzębowa powoduje utrwalanie nieprawidłowego oddychania przez usta, co przyczynia się też do częstych infekcji gardła;

• pogłębianie wad zgryzu – język stale popycha zęby ku przodowi. Oczywiście wady zgryzu nie powstają ot tak, a z biegiem czasu. Warto jednak temu zapobiegać niż leczyć, ponieważ leczenie ortodontyczne jest długotrwałe, nie należy do przyjemnych, a przede wszystkim jest niezwykle kosztowne. Pamiętajmy, że ortodonta może dopiero rozpocząć działanie, gdy pojawią się stałe zęby, co także odsuwa w czasie przebieg terapii logopedycznej, a przynajmniej jej efektów. Im szybciej dziecko rozpocznie terapię logopedyczną, tym mniejsze będą skutki jego międzyzębowości.

Jak możesz pomóc dziecku z seplenieniem międzyzębowym?

• Dziecko “samo nie wyrośnie” z seplenienia.

• Ćwicz z dzieckiem regularnie, nawet po kilka minut dziennie. Logopeda często zadaje pracę domową i warto konsekwentnie odrabiać ją w domu razem z dzieckiem. Pojedyncza terapia w tygodniu to niewiele, dlatego im więcej będziecie ćwiczyć według wskazówek logopedy, tym szybciej osiągniecie sukces.

• Nie poprawiaj dziecka zbyt często – ciągłe zwracanie uwagi dziecku i jego poprawianie prędzej doprowadzi do niechęci wykonywania jakichkolwiek ćwiczeń niż do aktywnego udziału w zajęciach. Daj dziecku czas i nie pozwól mu się zrazić. Terapia nierzadko trwa wiele miesięcy, a czasem lat.

• Ćwicząc z dzieckiem w domu, staraj się ograniczyć ćwiczenia polegające na wysuwaniu języka z buzi, ponieważ będą one utrwalać nieprawidłowy już sposób artykulacji. Ćwiczymy uśmiechy, dzióbki, rybie pyszczki, minki, oblizywanie zębów, podniebienia, policzków od wewnątrz, kląskanie itp.

Żródła: Sołtys-Chmielowicz A., Zaburzenia artykulacji. Teoria i praktyka, wyd. Impuls, Kraków 2008,

Logopedia – pytania i odpowiedzi, podręcznik akademicki, t.2 – Zaburzenia komunikacji językowej u dzieci i osób dorosłych, pod red. T. Gałkowskiego i G. Jastrzębowskiej, Opole 2003.