Układ proprioceptywny*
Propriocepcja to inaczej system czucia głębokiego, czyli zmysł pozwalający na precyzyjne określenie położenia poszczególnych części ciała w przestrzeni. Wraz z układem przedsionkowym oraz zmysłem dotyku wpływa on na jakość procesu zwanego integracją sensoryczną. Propriocepcja dostarcza wrażeń z mięśni i stawów. Informuje mózg o położeniu ciała, jakie ruchy wykonuje. Niezaburzona propriocepcja konieczna jest do prawidłowego funkcjonowania narządów ruchu.
Układ proprioceptywny odpowiada za:
- odczuwanie ciężaru;
- Poruszanie poszczególnymi częściami ciała;
- Wykonywanie precyzyjnych ruchów;
- Świadomość ciała;
- Kontroluje planowanie motoryczne.
Dzięki prawidłowo funkcjonującej propriocepcji:
- Szybko biegamy;
- Płynnie chodzimy;
- Stoimy;
- Leżymy;
- Płynnie wchodzimy po schodach;
- Dźwigamy ciężary;
- ruszamy rękami, palcami, nogami, stopami bez kontroli wzroku.
Objawy dysfunkcji zmysłu proprioceptywnego:
- Problemy z ruchem, równowagą, dotykiem;
- Niezdarność ruchowa;
- Obniżona koordynacja ruchowa;
- Trudności z wchodzeniem i schodzeniem po schodach;
- Trudności z wykonywaniem czynności samoobsługowych bez patrzenia, np. ubieranie;
- Trudności z jedzeniem;
- Trudności z mówieniem;
- Żucie mankietów, kołnierzyków, ołówków i innych niejadalnych przedmiotów;
- Niska świadomość ciała;
- Unikanie nabywania nowych umiejętności ruchowych;
- Opieranie się i wpadanie na różne przedmioty.
Czynności rozwijające zmysł proprioceptywny:
- Noszenie ciężarów, podnoszenie , popychanie, noszenie zakupów, noszenie wiader z wodą;
- zamiatanie, mycie mopem, ścieranie kurzu, odkurzanie;
- zasuwanie krzeseł przy stole;
- wynoszenie worków ze śmieciami;
- sprzątanie dużych zabawek;
- mycie samochodu;
- kąpanie psa;
- wspólna zmiana pościeli;
- pchanie taczki w ogrodzie, kopanie dołków podczas sadzenia kwiatów, grabienie trawy;
- uprawianie sportu (jazda konna, karate, gimnastyka, piłka nożna, pływanie) i branie udział w innych żywiołowych zabawach.
Zabawy rozwijające zmysł proprioceptywny:
- Zeskakiwanie z łóżka na wielką poduszkę lub kołdrę;
- Bitwa na poduszki;
- Łapanie, turlanie ciężkiej piłki;
- Naśladowanie chodu zwierząt, np. kraba, krowy, konia, psa;
- Napełnianie dużych samochodów zabawkowych ciężkimi przedmiotami;
- Rysowanie kredą na asfalcie w pozycji na czworakach;
- Zawijanie dziecka w koc lub w kołdrę;
- Skoki na jednej nodze- raz na prawej, raz na lewej na wyznaczonym odcinku, np. od ściany do ściany, lub z omijaniem przeszkód.
**Opracowanie na podstawie materiałów z kursu na terapeutów Integracji Sensorycznej organizowanym przez PSTIS.