Ruch i równowaga (układ przedsionkowy)

 

Najważniejszym zmysłem dla integracji sensorycznej jest układ przedsionkowy, zwany zmysłem równowagi. Jest odpowiedzialny za nasze relacje z grawitacją i ma bardzo duże znaczenie dla rozwoju i uczenia się.

Układ przedsionkowy odpowiada za:

• Napięcie mięśniowe;
• Ruch i równowagę;
• Koordynacje ruchową;
• Bezpieczeństwo emocjonalne;
• Rozwój mowy;
• Planowanie ruchu;
• Ma wpływ na autonomiczny układ nerwowy (przewód pokarmowy);
• Zmysł równowagi dostarcza informacji o położeniu naszego ciała, co pozwala rozróżniać nam prawą, lewą stronę ciała, mamy informację o stosunkach przestrzennych pomiędzy nami a otoczeniem.
• Wspiera postrzeganie słuchowe i wzrokowe;
• Układ przedsionkowy mówi nam, w jakim kierunku idziemy, z jaką szybkością, czy jest bezpiecznie czy nie.

Zakłócenia mogą wynikać z niewłaściwego przetwarzania bodźców z ruchu.

Objawy dysfunkcji układu przedsionkowego:

Nadwrażliwość układu przedsionkowego:

• Gwałtowne zmiany położenia ciała wywołują lęk przed upadkiem;

• Unika zabawy na placu zabaw : na zjeżdżalniach, karuzeli, huśtawkach;
• Nie lubi jeździć na rowerze, sankach, tańczyć, biegać;
• Nie lubi wspinać się, chodzić po murkach, krawężnikach;
• Nie ma poczucia stabilności grawitacyjnej;
• Czuje się niepewnie na schodach, trzyma się poręczy lub ściany;
• Preferuje pozycję siedzącą, unika ruchu;

Podwrażliwość układu przedsionkowego:

• Dziecko często huśta się i wiruje bez końca;
• Ruchy są niezgrabne, mało płynne, z tendencją do potykania;
• Nie asekuruje się przy upadku (brak odruchu obronnego);
• Obniżone napięcie mięśniowe;
• Problemy z nauką pisania, czytania;
• Niepłynny ruch gałek ocznych;

Dziecko poszukujące dodatkowych bodźców motorycznych:

• Poszukuje szybkiego ruchu obrotowego ( bujanie się, kręcenie);
• Odczuwa potrzebę nieustającego ruchu (bieganie, skakanie, nadmierna gestykulacja, trząsanie rękoma lub głową);
• Zachowuje się ryzykownie;
• Lubi zwisać głową w dół;

Dziecko z dysfunkcjami układu przedsionkowego powinno być poddane terapii metodą integracji sensorycznej.

Zabawy rozwijające zmysł przedsionkowy:

• Skakanie na piłce;
• Tor przeszkód;
• Huśtawki;
• Turlanie;
• Bieganie;
• Skakanie;
• Bujanie w kocyku.

Ruch jest bardzo ważny dla rozwijającego się dziecka. Każdego dnia dziecko powinno biegać, skakać, huśtać się, ślizgać. Zachęcaj dziecko do aktywności, które wymagają utrzymania równowagi, takich jak jazda na rowerze, łyżwach, hulajnodze. Pewne czynności niech wykonuje leżąc na brzuchu, podpierając się łokciami (rysowanie, kolorowanie, układanie puzzli, oglądanie książki). Bawcie się w łapanie piłki, kopanie, turlanie, rzucanie do celu. Włącz aktywności dwustronne, jak skakanie na skakance, pływanie, wiosłowanie, gra na instrumentach.

„Gdyby nie ruch, nie potrafilibyśmy zadbać o siebie,

iść tam, gdzie mamy ochotę,

ani komunikować się z innymi”**.

*Opracowanie na podstawie materiałów z kursu na terapeutów Integracji Sensorycznej organizowanym przez PSTIS, oraz literatury:

– A. J. Ayres „Dziecko a integracja sensoryczna”.

– C.S. Kranowitz „Nie-zgrabne dziecko w świecie gier i zabaw”.

**A.J.Ayres „Dziecko a integracja sensoryczna”, wyd. Harmonia, Gdańsk 2016r. str. 100.