OBJAWY NIEPRAWIDŁOWEJ ORGANIZACJI SENSORYCZNEJ W ZACHOWANIU DZIECKA Z AUTYZMEM

OBJAWY NIEPRAWIDŁOWEJ ORGANIZACJI SENSORYCZNEJ

W ZACHOWANIU DZIECKA Z AUTYZMEM*

Zaburzenia przetwarzania sensorycznego u dzieci ze spektrum autyzmu są współtowarzyszące. Poprzez terapię Integracji sensorycznej możemy poprawić funkcjonowanie dziecka w życiu codziennym. Poniżej przedstawiam typy zaburzeń integracji sensorycznej.

• Zaburzenia Modulacji Sensorycznej:

• Nadwrażliwość sensoryczna – dotykowa, niechęć do wykonywania codziennych czynności, niechęć do bliskiego kontaktu, okazywania uczuć, zasłanianie uszu w reakcji na niektóre dźwięki, silniejsze pobudzenie w miejscach zbyt bogatych w dźwięki, zagłuszanie krzykiem lub wydawaniem innych dźwięków, wychwytywanie dźwięków z otoczenia, które nie są słyszane przez inne osoby;

• Podwrażliwość sensoryczna – poszukiwanie silnych wrażeń pochodzących z ruchu i ucisku, nadmierna potrzeba huśtania się i kręcenia, preferowanie zabaw związanych z bieganiem, skakaniem, przepychaniem się, manipulowanie przedmiotami, potrzeba skakania.

• Zaburzenia Motoryczne o Bazie Sensorycznej:

• Zaburzenia posturalne – zaburzenia równowagi, zaburzenia napięcia mięśniowego;

• Dyspraksja – trudności w planowaniu i wykonywaniu prawidłowych ruchów (potykanie się o różne przedmioty, niezgrabność ruchowa, potrącanie się o osoby, trudności w wykonywaniu czynności samoobsługowych, problemy w uczeniu się nowych zadań, trudności w naśladowaniu), chwiejność emocjonalna (łatwe przechodzenie do stanów skrajnie emocjonalnych, szybkie i częste zmiany emocji).

• Zaburzenia Różnicowania Sensorycznego:

Zaburzenia różnicowania bodźców wzrokowych, słuchowych, dotykowych, smakowych, węchowych- obniżona zdolność dostrzegania różnic i podobieństw między wrażeniami sensorycznymi pochodzącymi z ciała i otoczenia (np. dziecko ma trudności w określaniu temperatury ciała-ciepło czy zimno, potrzebuje więcej czasu, by zareagować na dźwięk, trudności w rozpoznawaniu dotykowym przedmiotów, problem z określeniem nasilenia bólu).

Każde dziecko jest inne i ma inne trudności. Nie ma złotej recepty czy scenariusza dla wszystkich. Poniżej przedstawiam kilka propozycji zabaw wspomagających przetwarzanie sensoryczne. Jeżeli jesteś zainteresowany konkretnymi ćwiczeniami dla twojego dziecka, napisz e-mail na wwrd.ps1@gmail.com

ZABAWY WSPOMAGAJĄCE INTEGRACJĘ SENSORYCZNA W DOMU

Magiczne pudełko

Potrzebne rzeczy:

• Pudełko po butach,

• Przedmioty, np. gąbki o różnej fakturze, skrawki materiału, zabawki, łyżki itp.

• Opaska na oczy.

Zapoznaj dziecko z przedmiotami które masz zamiar wykorzystać do zabawy. Niech zobaczy, dotknie. Następnie schowaj rzeczy do pudełka. dziecko z zasłoniętymi oczami dotyka rzeczy w pudełku, próbuje określić jakie ono jest. Jeśli nie potrafi wyrazić tego słownie pomóż mu – ty nazywaj te rzeczy – jest miękkie, szorstkie, gładkie, okrągłe itd.

Dla zaawansowanych:

Do pudełka można dać kilka par przedmiotów, np. 2 takie same piłki, dwie łyżki, dwie klamerki, dwie skarpetki, dwie gąbki. Zaczynamy jak w poprzedniej zabawie. Dziecko z zamkniętymi oczami wyciąga jeden przedmiot, określa jego cechy i poszukuje drugiego takiego samego przedmiotu.

Sensoryczny tor przeszkód:

Wspólnie poszukajcie różnych rzeczy- firanka, zasłona, szaliki, podkładka na stół, materiały o różnej fakturze, futerka. Ułóż z tego tor. Zachęć dziecko do przechodzenia po torze- najlepiej boso, w różnych pozycjach- na czworakach, czołgając się maszerując, skacząc. Pamiętaj o bezpieczeństwie! Ćwiczenie powtórz kilka razy.

Dla odważnych:

Stwórz tor przeszkód z poduszek- małych, dużych, tych z łóżka i kanapy, puf, krzeseł. Ułóż je stopniowo- raz wyżej, raz niżej. Zachęć dziecko poprzez opowieść ruchową do pokonania tego toru w różnych pozycjach- na czworakach, w pozycji stojącej, na, pod, obok ,np. jesteśmy w górach, pod nami płynie rzeka, musimy dostać się na drugi brzeg przechodząc po tym moście. Uważaj! Musisz tak iść, abyś nie spadł!

Baza

Ciasne i małe przestrzenie sprzyjają samoregulacji układu nerwowego. Wciskanie się w różne rzeczy działają uspokajająco i organizująco dla układu nerwowego. Zorganizuj kryjówkę sensoryczną. Można spróbować rozłożyć mały namiot, zrobić bazę z koców, wygospodarować kąt w mieszkaniu- np. za łóżkiem /kanapą/fotelem- rozłożyć tam kocyk, obłożyć poduszkami, aby to było jego miejsce do wyciszenia. Jest to również dobre miejsce na nawiązanie bliższego kontaktu z dzieckiem-wchodząc w jego bezpieczny świat, gdzie jest wyciszone i uspokojone można robić wiele wspólnych rzeczy: czytać książki, puszczać bańki mydlane czy bawić się latarką (jest to dodatkowa stymulacja sensoryczna).

Przytulanki

Mocny ucisk lub mocne przytulanie dostarcza dziecku dużej ilości głębokiego nacisku i wrażeń proprioceptywnych. Uspokaja i wycisza. Reguluje układ nerwowy.

• Przytulaj dziecko „na niedźwiedzia” w ciągu dnia;

• Zapewnij dziecku częste dawki głębokiego nacisku na całe ciało poprzez np. masaż uciskowy;

• Zwijanie dziecka w koc, tzw. naleśnik.

Huśtawki

Nie masz huśtawki w domu? Dobrze wiemy, jak nasze dzieciaki lubią huśtanie, bujanie- wycisza je, stymuluje jego układ nerwowy. Oto kilka propozycji domowych huśtawek:

• Huśtawka z koca- mama i tata trzymają koc na zasadzie hamaku, dziecko wchodzi do środka, a rodzice rytmicznie huśtają dziecko. Ta zabawa ćwiczy również komunikację pomiędzy dzieckiem a rodzicami.

• Deska do prasowania- dziecko kładzie się na desce- musi utrzymać równowagę trzymając się. Rodzice na zasadzie windy podnoszą i obniżają deskę. Oprócz pracy z dzieckiem pracują mięsnie rodzica- taki mały fitness. Pamiętaj rodzicu o prawidłowej pozycji- na ugiętych kolanach. Dla bezpieczeństwa dziecka rozłóż kołdrę pod deską.

Bańki mydlane

Potrzebne rzeczy:

• Bańki mydlane,

• Rękawice kuchenne- różne: materialne, silikonowe,

• Rękawiczki- zimowe, do mycia ciała, gumowe do mycia naczyń,

• Łapki na muchy,

• Drewniane przybory kuchenne

Rodzic puszcza bańki mydlane, a dziecko zbija lub łapie bańki. Każdego dnia można wykorzystać inną rzecz, np. w poniedziałek dziecko łapie bańki z użyciem rękawic kuchennych, we wtorek zbija drewnianymi łyżkami (pamiętajmy o swoim bezpieczeństwu). Dla urozmaicenia stwórzmy historyjkę, np. mamy dwie silikonowe rękawice, jedna to piesek, druga to kotek. Trzeba nakarmić kotka i pieska.

Pamiętaj! Nasze dzieci łatwo przestymulować. Nadmiar bodźców może obciążyć układ nerwowy naszej pociechy, wówczas dziecko będzie nerwowe, niespokojne lub nie będzie chciało z nami współpracować i kontakt z nim będzie utrudniony. Ważne, by po każdej szalonej zabawie wyciszyć dziecko poprzez huśtanie, bujanie, masaż, czytanie książki.

Życzę miłej zabawy!

*Opracowanie na podstawie materiałów uzyskanych na kursie dla terapeutów Integracji Sensorycznej organizowanego przez Polskie Stowarzyszenie Terapeutów Integracji Sensorycznej.