Zmiany dotyczące żywienia dzieci w przedszkolu

Od 1 września 2015 roku weszła w życie nowelizacja ustawy o bezpieczeństwie żywności i żywienia. Rozporządzenie ministra zdrowia określa szczegółowe wymagania dotyczące posiłków przygotowywanych w stołówkach szkolnych oraz przedszkolnych. Zachęcamy Państwa do zapoznania się z treścią tych aktów prawnych, a szczególnie załączników, określających grupy produktów dozwolonych i zalecanych w żywieniu dzieci w placówkach oświatowych.

ROZPORZĄDZENIE
MINISTRA ZDROWIA
z dnia 26 sierpnia 2015 r.
w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom i młodzieży
w jednostkach systemu oświaty oraz wymagań, jakie muszą spełniać środki spożywcze stosowane w ramach
żywienia zbiorowego dzieci i młodzieży w tych jednostkach

Na podstawie art. 52c ust. 6 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie żywności i żywienia (Dz. U.
z 2015 r. poz. 594) zarządza się, co następuje:
§ 1. 1. Grupy środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom i młodzieży w jednostkach systemu
oświaty są określone w załączniku nr 1 do rozporządzenia.
2. Wymagania, jakie muszą spełniać środki spożywcze stosowane w ramach żywienia zbiorowego dzieci i młodzieży
w jednostkach systemu oświaty, są określone w załączniku nr 2 do rozporządzenia.
§ 2. Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 września 2015 r.
Minister Zdrowia: M. Zembala

GRUPY ŚRODKÓW SPOŻYWCZYCH PRZEZNACZONYCH DO SPRZEDAŻY DZIECIOM I MŁODZIEŻY W JEDNOSTKACH SYSTEMU OŚWIATY
1. Kanapki:
1) na bazie pieczywa razowego lub pełnoziarnistego: żytniego, pszennego, mieszanego lub pieczywa bezglutenowego;
2) z przetworami mięsnymi zawierającymi co najmniej 70% mięsa i nie więcej niż 10 g tłuszczu w 100 g produktu gotowego
do spożycia lub przetworami z ryb zawierającymi co najmniej 60% mięsa ryb, skorupiaków lub mięczaków
w 100 g produktu gotowego do spożycia, lub jajami, lub serem, z wyłączeniem topionego, lub wyrobami z nasion roślin
strączkowych, orzechami, nasionami zgodnie z wymaganiami, o których mowa w ust. 9, olejem, tłuszczami
mlecznymi do smarowania, o których mowa w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1308/2013
z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiającym wspólną organizację rynków produktów rolnych oraz uchylającym rozporządzenia Rady (EWG) nr 922/72, (EWG) nr 234/79, (WE) nr 1037/2001 i (WE) nr 1234/2007 (UE) nr 1308/2013 (Dz. Urz UE L 347 z 20.12.2013, str. 671, z późn. zm.), w tym masłem, ziołami lub przyprawami świeżymi lub suszonymi bez dodatku soli;
3) z warzywami lub owocami, o których mowa w ust. 7–9;
4) bez soli oraz sosów, w tym majonezu, z wyłączeniem ketchupu, w przypadku którego zużyto nie mniej niż 120 g
pomidorów do przygotowania 100 g produktu gotowego do spożycia.
2. Sałatki i surówki w opakowaniach jednostkowych:
1) na bazie warzyw lub owoców, o których mowa w ust. 7 i 8;
2) z przetworami mięsnymi zawierającymi co najmniej 70% mięsa i nie więcej niż 10 g tłuszczu w 100 g produktu gotowego do spożycia lub przetworami z ryb zawierającymi co najmniej 60% mięsa ryb, skorupiaków lub mięczaków
w 100 g produktu gotowego do spożycia, lub jajami, lub serem, z wyłączeniem topionego, lub produktami mlecznymi
zgodnymi z wymaganiami, o których mowa w ust. 5, lub produktami zbożowymi zgodnymi z wymaganiami,
o których mowa w ust. 6, wyrobami z nasion roślin strączkowych, suszonymi warzywami i owocami, lub orzechami
oraz nasionami zgodnymi z wymaganiami, o których mowa w ust. 9, olejem, ziołami lub przyprawami świeżymi lub
suszonymi bez dodatku soli.
3. Mleko bez dodatku cukrów i substancji słodzących zdefiniowanych w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego
i Rady (WE) nr 1333/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie dodatków do żywności (Dz. Urz. UE L 354 z 31.12.2008, str. 16, z późn. zm.), zwanym dalej „rozporządzeniem (WE) nr 1333/2008”.
4. Napoje zastępujące mleko, czyli napój: sojowy, ryżowy, owsiany, kukurydziany, gryczany, orzechowy lub migdałowy:
1) zawierające nie więcej niż 10 g cukrów w 100 ml produktu gotowego do spożycia, bez dodatku substancji słodzących
zdefiniowanych w rozporządzeniu (WE) nr 1333/2008;
2) o niskiej zawartości sodu/soli, tj. zawierające nie więcej niż 0,12 g sodu lub równoważnej ilości soli na 100 g lub na
100 ml środka spożywczego lub o obniżonej zawartości sodu/soli, tj. obniżenie zawartości sodu lub wartości równoważnej
dla soli wynosi co najmniej 25% w porównaniu z podobnym produktem.
5. Produkty mleczne: jogurt, kefir, maślanka, mleko zsiadłe, mleko acidofilne, mleko smakowe, serwatka, ser twarogowy, serek homogenizowany lub produkty zastępujące produkty mleczne na bazie soi, ryżu, owsa, orzechów lub migdałów:
1) zawierające nie więcej niż 10 g cukrów w 100 g/ml produktu gotowego do spożycia;
2) bez dodatku substancji słodzących zdefiniowanych w rozporządzeniu (WE) nr 1333/2008;
3) zawierające nie więcej niż 10 g tłuszczu w 100 g/ml produktu gotowego do spożycia.
6. Zbożowe produkty śniadaniowe oraz inne produkty zbożowe:
1) bez dodatku cukrów i substancji słodzących zdefiniowanych w rozporządzeniu (WE) nr 1333/2008;
2) o niskiej zawartości sodu/soli, tj. zawierające nie więcej niż 0,12 g sodu lub równoważnej ilości soli na 100 g lub na
100 ml środka spożywczego lub o obniżonej zawartości sodu/soli, tj. obniżenie zawartości sodu lub wartości równoważnej dla soli wynosi co najmniej 25% w porównaniu z podobnym produktem, z wyłączeniem pieczywa
o zawartości sodu nie wyższej niż 450 mg w 100 g produktu gotowego do spożycia.
Dziennik Ustaw – 3 – Poz. 1256
7. Warzywa:
1) surowe lub przetworzone, z wyłączeniem warzyw suszonych;
2) bez dodatku cukrów i substancji słodzących zdefiniowanych w rozporządzeniu (WE) nr 1333/2008;
3) w przypadku przetworzonych – o niskiej zawartości sodu/soli, tj. zawierające nie więcej niż 0,12 g sodu lub równoważnej
ilości soli na 100 g lub na 100 ml środka spożywczego lub o obniżonej zawartości sodu/soli, tj. obniżenie zawartości
sodu lub wartości równoważnej dla soli wynosi co najmniej 25% w porównaniu z podobnym produktem,
z wyłączeniem produktów poddanych naturalnej fermentacji mlekowej, takich jak: kwaszona kapusta oraz kwaszone
ogórki;
4) przygotowane do bezpośredniego spożycia;
5) podawane w całości lub podzielone na porcje, jeżeli istnieją dostateczne możliwości to w opakowaniach jednostkowych.
8. Owoce:
1) surowe lub przetworzone, z wyłączeniem owoców suszonych;
2) bez dodatku cukrów i substancji słodzących zdefiniowanych w rozporządzeniu (WE) nr 1333/2008;
3) przygotowane do bezpośredniego spożycia;
4) podawane w całości lub podzielone na porcje, jeżeli istnieją dostateczne możliwości to w opakowaniach jednostkowych.
9. Suszone warzywa i owoce, orzechy oraz nasiona:
1) bez dodatku cukrów i substancji słodzących zdefiniowanych w rozporządzeniu (WE) nr 1333/2008, soli oraz tłuszczu;
2) w opakowaniach jednostkowych, w porcji nieprzekraczającej 100 g.
10. Soki owocowe, warzywne, owocowo-warzywne:
1) w opakowaniach nieprzekraczających 330 ml;
2) bez dodatku cukrów i substancji słodzących zdefiniowanych w rozporządzeniu (WE) nr 1333/2008 w przypadku
soków warzywnych i owocowo-warzywnych;
3) o niskiej zawartości sodu/soli, tj. zawierające nie więcej niż 0,12 g sodu lub równoważnej ilości soli na 100 g lub na
100 ml środka spożywczego lub o obniżonej zawartości sodu/soli, tj. obniżenie zawartości sodu lub wartości równoważnej dla soli wynosi co najmniej 25% w porównaniu z podobnym produktem.
11. Przeciery, musy owocowe, warzywne oraz owocowo-warzywne:
1) bez dodatku cukrów i substancji słodzących zdefiniowanych w rozporządzeniu (WE) nr 1333/2008;
2) bez dodatku soli.
12. Koktajle owocowe, warzywne oraz owocowo-warzywne na bazie mleka, napojów zastępujących mleko, czyli napoju: sojowego, ryżowego, owsianego, kukurydzianego, gryczanego, orzechowego lub migdałowego, produktów mlecznych lub produktów zastępujących produkty mleczne, zgodnych z wymaganiami, o których mowa w ust. 5.
13. Naturalna woda mineralna nisko- lub średniozmineralizowana, woda źródlana i woda stołowa, w opakowaniach
jednostkowych.
14. Inne napoje przygotowywane na miejscu bez dodatku cukrów i substancji słodzących zdefiniowanych
w rozporządzeniu (WE) nr 1333/2008:
1) herbata, w tym z: owocami, mlekiem lub napojami zastępującymi mleko, czyli napojem: sojowym, ryżowym, owsianym, kukurydzianym, gryczanym, orzechowym lub migdałowym; dozwolone jest słodzenie naturalnym miodem pszczelim;
2) napary owocowe z naturalnym aromatem, w tym z owocami; dozwolone jest słodzenie naturalnym miodem pszczelim;
3) kawa zbożowa, w tym z: mlekiem lub napojami zastępującymi mleko, czyli napojem: sojowym, ryżowym, owsianym,
kukurydzianym, gryczanym, orzechowym lub migdałowym; dozwolone jest słodzenie naturalnym miodem
pszczelim.
Dziennik Ustaw – 4 – Poz. 1256
Załącznik nr 2
WYKAZ WYMAGAŃ, JAKIE MUSZĄ SPEŁNIAĆ ŚRODKI SPOŻYWCZE STOSOWANE W RAMACH
ŻYWIENIA ZBIOROWEGO DZIECI I MŁODZIEŻY W JEDNOSTKACH SYSTEMU OŚWIATY
1. Środki spożywcze stosowane w żywieniu zbiorowym dzieci i młodzieży w jednostkach systemu oświaty dobiera
się w taki sposób, aby:
1) na całodzienne żywienie składały się środki spożywcze pochodzące z różnych grup środków spożywczych;
2) posiłki (śniadanie, obiad, kolacja) zawierały produkty z następujących grup środków spożywczych: produkty zbożowe lub ziemniaki, warzywa lub owoce, mleko lub produkty mleczne, mięso, ryby, jaja, orzechy, nasiona roślin
strączkowych i inne nasiona oraz tłuszcze;
3) w przypadku całodziennego żywienia jadłospis obejmował nie mniej niż cztery posiłki;
4) w przedszkolach i innych formach wychowania przedszkolnego, w których dziecko spędza do 5 godzin, były podawane
co najmniej 2 posiłki główne: śniadanie i obiad;
5) obiad podawany w stołówce szkolnej dostarczał 30% całodziennego zapotrzebowania energetycznego, zgodnie
z aktualnymi normami żywienia przy wyliczeniu średnioważonej normy dla danej grupy uczniów.
2. W żywieniu zbiorowym dzieci i młodzieży w jednostkach systemu oświaty stosuje się:
1) produkty zbożowe lub ziemniaki (przetworzone):
a) przy czym zbożowe produkty śniadaniowe zawierają nie więcej niż 15 g cukrów w 100 g produktu gotowego do
spożycia,
b) o niskiej zawartości sodu/soli, tj. zawierające nie więcej niż 0,12 g sodu lub równoważnej ilości soli na 100 g lub
na 100 ml środka spożywczego lub o obniżonej zawartości sodu/soli, tj. obniżenie zawartości sodu lub wartości
równoważnej dla soli wynosi co najmniej 25% w porównaniu z podobnym produktem,
c) zawierające nie więcej niż 10 g tłuszczu w 100 g produktu gotowego do spożycia,
d) jedną lub więcej porcji w śniadaniu, obiedzie oraz kolacji,
e) trzy lub więcej różnych produktów z tej kategorii środków spożywczych w posiłkach obiadowych w tygodniu,
f) nie więcej niż jedną porcję potrawy smażonej z tej kategorii środków spożywczych w tygodniu,
g) przy czym do smażenia jest używany olej roślinny rafinowany o zawartości kwasów jednonienasyconych powyżej
50% i zawartości kwasów wielonienasyconych poniżej 40%;
2) warzywa:
a) surowe lub przetworzone,
b) bez dodatku cukrów i substancji słodzących zdefiniowanych w rozporządzeniu (WE) nr 1333/2008,
c) w przypadku przetworzonych – o niskiej zawartości sodu/soli, tj. zawierające nie więcej niż 0,12 g sodu lub
równoważnej ilości soli na 100 g lub na 100 ml środka spożywczego lub o obniżonej zawartości sodu/soli, tj.
obniżenie zawartości sodu lub wartości równoważnej dla soli wynosi co najmniej 25% w porównaniu
z podobnym produktem, z wyłączeniem produktów poddanych naturalnej fermentacji mlekowej, takich jak:
kwaszona kapusta lub kwaszone ogórki,
d) w przypadku warzyw suszonych: bez dodatku cukrów i substancji słodzących zdefiniowanych w rozporządzeniu
(WE) nr 1333/2008, soli oraz tłuszczu,
e) jedną lub więcej porcji warzyw każdego dnia w posiłku obiadowym,
f) trzy lub więcej porcji surowych warzyw w posiłkach obiadowych w tygodniu,
g) trzy lub więcej różnych warzyw w posiłkach obiadowych w tygodniu;
3) owoce:
a) surowe lub przetworzone,
b) bez dodatku cukrów i substancji słodzących zdefiniowanych w rozporządzeniu (WE) nr 1333/2008,
c) w przypadku owoców suszonych: bez dodatku cukrów i substancji słodzących zdefiniowanych w rozporządzeniu
(WE) nr 1333/2008, soli oraz tłuszczu, Dziennik Ustaw – 5 – Poz. 1256
d) jedną lub więcej porcji owoców każdego dnia w posiłku obiadowym,
e) trzy lub więcej różnych owoców w posiłkach obiadowych w tygodniu;
4) warzywa lub owoce, przy czym:
a) w żywieniu całodziennym podaje się pięć porcji warzyw lub owoców, jedna porcja może być zastąpiona przez
sok w porcji nieprzekraczającej 200 ml,
b) dodatek warzyw lub owoców podaje się w każdym posiłku każdego dnia w żywieniu przedszkolnym
i całodziennym
– w proporcji pomiędzy liczbą porcji warzyw i owoców w stosunku nieprzekraczającym trzech porcji warzyw na
dwie porcje owoców;
5) mięso, ryby, jaja, orzechy, nasiona roślin strączkowych i inne nasiona:
a) przy czym w przypadku orzechów i nasion: bez dodatku cukrów i substancji słodzących zdefiniowanych
w rozporządzeniu (WE) nr 1333/2008, soli oraz tłuszczu,
b) jedną lub więcej porcji żywności z tej kategorii środków spożywczych każdego dnia,
c) porcję ryby co najmniej raz w tygodniu,
d) przy czym do smażenia jest używany olej roślinny rafinowany o zawartości kwasów jednonienasyconych powyżej
50% i zawartości kwasów wielonienasyconych poniżej 40%,
e) przy czym nie więcej niż jedną porcję potrawy smażonej w ciągu tygodnia szkolnego od poniedziałku do piątku,
a w żywieniu 7-dniowym nie więcej niż dwie porcje potrawy smażonej w tygodniu;
6) tłuszcze spożywcze – oleje, masło, margaryny miękkie kubkowe niearomatyzowane lub ich mieszanki; w przypadku smażenia jest używany olej roślinny rafinowany o zawartości kwasów jednonienasyconych powyżej 50%
i zawartości kwasów wielonienasyconych poniżej 40%;
7) mleko lub produkty mleczne:
a) zawierające nie więcej niż 10 g cukrów w 100 g/ml produktu gotowego do spożycia,
b) przy czym co najmniej dwie porcje mleka lub produktów mlecznych każdego dnia w żywieniu przedszkolnym
i co najmniej trzy porcje w żywieniu całodziennym;
8) inne napoje:
a) woda – naturalna woda mineralna nisko- lub średniozmineralizowana, woda źródlana lub woda stołowa,
b) napoje zastępujące mleko, czyli napój: sojowy, ryżowy, owsiany, kukurydziany, gryczany, orzechowy lub migdałowy:
– zawierające nie więcej niż 10 g cukrów w 100 ml produktu gotowego do spożycia, bez dodatku substancji
słodzących zdefiniowanych w rozporządzeniu (WE) nr 1333/2008,
– o niskiej zawartości sodu/soli, tj. zawierające nie więcej niż 0,12 g sodu lub równoważnej ilości soli na 100 g
lub na 100 ml środka spożywczego lub o obniżonej zawartości sodu/soli, tj. obniżenie zawartości sodu lub
wartości równoważnej dla soli wynosi co najmniej 25% w porównaniu z podobnym produktem,
c) soki owocowe, warzywne, owocowo-warzywne:
– w porcjach nieprzekraczających 200 ml,
– bez dodatku cukrów i substancji słodzących zdefiniowanych w rozporządzeniu (WE) nr 1333/2008
w przypadku soków warzywnych i owocowo-warzywnych,
– o niskiej zawartości sodu/soli, tj. zawierające nie więcej niż 0,12 g sodu lub równoważnej ilości soli na 100 g
lub na 100 ml środka spożywczego lub o obniżonej zawartości sodu/soli, tj. obniżenie zawartości sodu lub
wartości równoważnej dla soli wynosi co najmniej 25% w porównaniu z podobnym produktem,
d) koktajle owocowe, warzywne, owocowo-warzywne na bazie mleka, napojów zastępujących mleko, czyli napoju:
sojowego, ryżowego, owsianego, kukurydzianego, gryczanego, orzechowego lub migdałowego, produktów
mlecznych lub produktów zastępujących produkty mleczne, zgodnie z wymaganiami, o których mowa w ust. 5
załącznika nr 1 do rozporządzenia,
Dziennik Ustaw – 6 – Poz. 1256
e) napoje przygotowywane na miejscu bez dodatku cukrów i substancji słodzących zdefiniowanych w rozporządzeniu
(WE) nr 1333/2008:
– herbata – w tym z: owocami, mlekiem lub napojami zastępującymi mleko, czyli napojem: sojowym, ryżowym,
owsianym, kukurydzianym, gryczanym, orzechowym lub migdałowym; dozwolone jest słodzenie naturalnym
miodem pszczelim,
– napary owocowe z naturalnym aromatem, w tym z owocami; dozwolone jest słodzenie naturalnym miodem
pszczelim,
– kawa zbożowa – w tym z: mlekiem lub napojami zastępującymi mleko, czyli napojem: sojowym, ryżowym,
owsianym, kukurydzianym, gryczanym, orzechowym lub migdałowym; dozwolone jest słodzenie naturalnym
miodem pszczelim,
– kakao naturalne – z: mlekiem lub napojami zastępującymi mleko, czyli napojem: sojowym, ryżowym, owsianym,
kukurydzianym, gryczanym, orzechowym lub migdałowym; dozwolone jest słodzenie naturalnym miodem
pszczelim,
– kompot owocowy,
f) bez dodatku cukrów i substancji słodzących zdefiniowanych w rozporządzeniu (WE) nr 1333/2008 oraz tauryny,
guarany i kofeiny;
9) inne produkty:
a) sól:
– w procesie przygotowania posiłku jest stosowana sól o obniżonej zawartości sodu (sodowo-potasowa),
– sól nie jest stosowana po procesie przygotowania posiłku,
– przy czym w żywieniu zbiorowym należy uwzględnić, że dzienne spożycie soli powinno wynosić nie więcej
niż 5 g,
b) zioła lub przyprawy świeże lub suszone bez dodatku soli,
c) zupy, sosy oraz potrawy sporządzane z naturalnych składników bez użycia koncentratów spożywczych,
z wyłączeniem koncentratów z naturalnych składników,
d) zawierające nie więcej niż 10 g cukrów w 100 g/ml produktu gotowego do spożycia,
e) zawierające nie więcej niż 10 g tłuszczu w 100 g/ml produktu gotowego do spożycia.